LABREGANDO.GAL – 20/04/2023
España foi cualificado como o principal consumidor de pesticidas da Unión Europea, segundo o declarado por múltiples fontes. No contexto do status da UE como un dos mercados de pesticidas máis importantes a nivel mundial, responsable de case unha cuarta parte de todas as vendas, o asombroso consumo de España de 75,774 toneladas só en 2020 é motivo de preocupación. Durante a presidencia rotatoria de España da Unión Europea, pode xogar un papel crave no desenvolvemento dun novo Regulamento sobre o uso de pesticidas.
◼️ Unha tendencia mundial preocupante: o aumento do uso de pesticidas
O esforzo de investigación colaborativo “O Atlas dos Pesticidas”, unha iniciativa de Amigos da Terra, a fundación Heinrich-Böll-Stiftung e a Rede Europea contra os Pesticidas, revela unha escalada global do 80% na utilización de pesticidas desde 1990. Este aumento tivo graves consecuencias para o benestar dos agricultores e consumidores, así como para os ecosistemas.
Proxéctase que o mercado mundial de pesticidas, que case se duplicou nas últimas dúas décadas, valorarase en aproximadamente USD 130,7 mil millóns para 2023. A Unión Europea, incluída España, está profundamente entrelazada neste mercado.
◼️ O escuro reino das exportacións de pesticidas
A UE toma a iniciativa na exportación de praguicidas que actualmente están prohibidos no seu propio territorio. As empresas agroquímicas europeas tiñan a intención de exportar 81.000 toneladas destes pesticidas prohibidos en 2018. O maior uso de pesticidas, que abarca os prohibidos na UE debido á súa natureza perigosa, contribuíu a un aumento global das intoxicacións. Este problema é particularmente pronunciado no Sur Global, onde os agricultores a miúdo carecen dunha protección adecuada.
Brasil, por exemplo, foi testemuña dun número récord de intoxicacións con pesticidas baixo o réxime de Bolsonaro, cun mínimo de 14,000 persoas envelenadas e 439 mortes. Estas intoxicacións asociáronse coas plantacións de soia e poderían deteriorarse debido ao acordo comercial UE-Mercosur. O goberno brasileiro mesmo postula que as cifras reais poderían ser ata 50 veces maiores.
◼️ Un mercado gobernado por uns poucos contendentes principais
Catro conglomerados multinacionais do Norte Global – Syngenta Group, Bayer, Corteva e BASF-exercen control sobre aproximadamente o 70% do mercado mundial de pesticidas. Os pesticidas son frecuentemente alcumados os asasinos silenciosos da biodiversidade, dado que os campos tratados con pesticidas tipicamente exhiben unha diversidade de plantas reducida e unha presenza substancialmente diminuída de especies polinizadoras en comparación cos cultivos orgánicos.
A evidencia empírica é irrefutable: o sistema agroalimentario actual, que depende en gran medida de produtos químicos tóxicos, está a fallar tanto aos agricultores como aos consumidores. A UE debe reevaluar a súa posición sobre este comercio perigoso e modificar o seu enfoque para adoptar a agroecología e a agricultura libre de pesticidas.
◼️ O camiño para seguir para a regulación europea de pesticidas
A pesar dos danos ben documentados para a saúde e o medio ambiente, o uso de pesticidas na UE persiste no seu crecemento. En xuño de 2022, a Comisión Europea propuxo un novo Regulamento sobre o uso sostible de praguicidas. Esta proposta abarca obxectivos vinculantes para reducir o emprego de pesticidas sintetizados químicamente nun 50% para 2030. Ao mesmo tempo, aceptouse a Iniciativa Cidadá Europea “Save the Bees and Farmers”, que avoga pola eliminación gradual dos pesticidas para 2035.
◼️ Pesticidas: poñendo en perigo a biodiversidade e a saúde humana
Os pesticidas e a erosión da biodiversidade
O impacto dos praguicidas na biodiversidade é profundo, xa que non só atacan ás pragas previstas, senón que tamén danan inadvertidamente ás especies non obxectivo. A redución da diversidade de plantas causada polos pesticidas pode contribuír á diminución de polinizadores cruciais como abellas, bolboretas e outros insectos
A perda destes polinizadores, á súa vez, inflúe na reprodución das plantas, instigando un efecto cachoeira nos ecosistemas.
Pola contra, as prácticas de agricultura orgánica fomentan unha maior biodiversidade ao fomentar unha variedade de especies de plantas e animais. Estes métodos facilitan o desenvolvemento dun ecosistema máis saudable e resistente, que beneficia tanto ao medio ambiente como aos agricultores.
◼️ Residuos de praguicidas e implicacións para a saúde humana
O uso de pesticidas tamén ten ramificacións para a saúde humana. Os residuos destes produtos químicos pódense descubrir nos alimentos, as subministracións de auga e mesmo no aire. A exposición prolongada a residuos de pesticidas pode provocar unha gran cantidade de complicacións de saúde, incluídos trastornos neurolóxicos, desequilibrios hormonais e mesmo cancro.
Os agricultores que traballan con pesticidas son especialmente vulnerables, xa que enfrontan un maior risco de desenvolver intoxicación aguda por pesticidas. Os síntomas poden variar desde irritación leve da pel ata casos graves de intoxicación que poderían provocar a morte.
◼️ Embarcarse nunha viaxe máis sostible
Dada a crecente evidencia dos riscos asociados co uso de pesticidas, é imperativo explorar métodos alternativos de control de pragas que minimicen o dano tanto á saúde humana como ao medio ambiente. O Manexo Integrado de Pragas (MIP) é un deses enfoques, que combina métodos biolóxicos, culturais e químicos para manexar as pragas de maneira efectiva e sostible.
Ademais do MIP, hai unha crecente énfase na agroecología, un enfoque holístico da agricultura que subliña a importancia da biodiversidade, a xestión sostible dos recursos e o coñecemento local. Ao adoptar estas prácticas, podemos avanzar cara a un sistema alimentario máis sostible e saudable para as xeracións actuais e futuras.
◼️ En concreto, aglutinamos en nosas preguntas/respostas:
➖ Cales son os principais perigos relacionados coa utilización de pesticidas?
Os principais perigos asociados co uso de pesticidas abarcan danos á biodiversidade, danos ambientais e posibles problemas de saúde nos seres humanos, incluídos trastornos neurolóxicos, desequilibrios hormonais e cancro.
➖ Como podemos diminuír a nosa dependencia dos pesticidas?
Alternativas como o Manexo Integrado de Pragas (MIP) e a agroecología poden axudar a reducir a dependencia dos pesticidas ao integrar métodos biolóxicos, culturais e químicos para un control de pragas efectivo e sostible.
➖ Que é o Manexo Integrado de Pragas (MIP)?
O MIP é un enfoque para o control de pragas que fusiona métodos biolóxicos, culturais e químicos para manexar as pragas de maneira efectiva e sostible, á vez que minimiza o impacto na saúde humana e o medio ambiente.
➖ Que é a agroecología?
A agroecología é un enfoque integral da agricultura que se centra na biodiversidade, a xestión sostible dos recursos e o coñecemento local para crear un sistema alimentario máis resistente e saudable.
➖ Cales son os plans da Unión Europea para a regulación de pesticidas?
En xuño de 2022, a Comisión Europea propuxo un novo Regulamento sobre o uso sostible de praguicidas, que incorpora obxectivos vinculantes para reducir o uso de praguicidas de síntese química nun 50% para 2030. Ademais, aceptouse a Iniciativa Cidadá Europea “Salvemos ás Abellas e aos Agricultores”, que pide a eliminación gradual dos praguicidas para 2035.
