LABREGANDO.GAL – 28/06/2023
Ao longo da historia, Galicia tivo unha profunda relación cos seus recursos forestais. Tanto as especies autóctonas como as foráneas florecen nos bosques da rexión, especies nativas como o carballo (Quercus robur e Quercus pyrenaica), o castiñeiro (Castanea sativa) e o bidueiro (Betula celtibérica), como especies foráneas como o eucalipto (Eucalyptus globulus) e o piñeiro (Pinus pinaster e Pinus radiata).
◼️ Galicia en verde: da metamorfose do século XX aos nosos días
Ao longo do século XX, os bosques galegos transformáronse radicalmente. A introdución de especies de crecemento rápido como o eucalipto e o piñeiro na década de 1950 para satisfacer a crecente demanda de madeira e papel provocou cambios significativos nos ecosistemas locais. A pesar da súa importante contribución económica, estas especies foron obxecto de críticas polo desprazamento de especies abióticas (elementos non vivos, como o chan, a auga e os minerais) e a homoxeneización da paisaxe forestal.
◼️ Marcas humanas nos bosques de Galicia
Os bosques galegos soportaron o constante asedio de actividades humanas como a talla indiscriminada e o desenvolvemento urbanístico. A deforestación, legal ou ilegal, fragmentou a paisaxe forestal e ocasionou a perda de numerosos hábitats. Á súa vez, o crecemento urbano levou á destrución de masas forestais para edificar infraestruturas, o que provocou a redución da biodiversidade e a perda de servizos ecosistémicos.
◼️ A dualidade dos bosques: o seu valor económico e a súa importancia ambiental
A silvicultura foi unha fonte de ingresos esencial para a comunidade galega, particularmente a produción de madeira e papel a partir de especies como o eucalipto e o piñeiro. Con todo, os custos ambientais desta actividade, desde a perda de biodiversidade ata a degradación do chan, a miúdo son omitidos nas avaliacións económicas. Doutra banda, o desenvolvemento urbano xerou beneficios económicos a través dos sectores da construción e o turismo, aínda que a expensas da degradación dos bosques.
◼️ Son efectivas as políticas de conservación en Galicia?
A efectividade das políticas de conservación en Galicia mostrou resultados desiguais. Aínda que se implementaron esforzos para protexer as áreas forestais autóctonas e promover prácticas silvícolas sostibles, estes intentos a miúdo vense eclipsados pola presión para expandir as plantacións de especies de rápido crecemento e o avance da infraestrutura urbana.
◼️ O sopro de esperanza verde: proxectos de reforestación en Galicia
Entre as iniciativas máis notables atópase a restauración dos hábitats da mata atlántica na zona do río Mandeo. Esta acción, froito da colaboración entre a Fundación Naturgy e a Fundación Fragas do Mandeo, ten como obxectivo revitalizar este bosque autóctono na zona de especial conservación ZEC Betanzos-Mandeo. Non só búscase repoboar a área con 22 especies de árbores autóctonas e protexer máis de 50 especies ameazadas, senón tamén garantir a conservación da biodiversidade e outros servizos ecosistémicos, como a captura e almacenamento de CO₂, a protección das concas hidrográficas e a conservación do chan.
En Miño, un proxecto de reforestación liderado por WWF España e o concello busca converter plantacións de eucaliptos abandonadas en bosques nativos. Iniciado en 2013 coa introdución de 800 plántulas de especies nativas, o proxecto xa logrou a creación dun pequeno bosque, con exemplares que superan varios metros de altura. A conversión de bosques de eucaliptos abandonados en bosques nativos mixtos e diversos representa non só un beneficio ambiental, senón tamén unha oportunidade económica, ao ofrecer madeiras de alto valor no mercado.
Finalmente, o obxectivo do proxecto Refogal é demostrar a posibilidade de crear en Galicia un sistema forestal que é máis rendible a longo prazo, menos gravoso para os propietarios e máis adaptado á medio natura. A restauración de bosques en 50 hectáreas de terra utilizando especies nativas, o embelecemento de 10 hectáreas de bosques existentes e a implementación de plans de aprendizaxe son todos os obxectivos deste proxecto.
Cabe destacar que organizacións como WWF, dedicadas á loita contra o cambio climático e a defensa da natureza, teñen a transparencia como un dos seus principais valores. As súas contas son públicas e están suxeitas a auditorías e controis periódicos para garantir a correcta xestión dos fondos.
◼️ Cara a un futuro sostible: Galicia e o proxecto LIFE-Silfore para bosques resilientes
Ademais, Galicia tamén participa nun proxecto internacional para crear bosques máis resistentes ao cambio climático e aos incendios forestais. O proxecto, LIFE-Silfore, desenvolverase ata 2027 e pretende aplicar medidas silvopastorales que promovan o desenvolvemento económico rural e local. En Galicia, levaranse a cabo tres demostracións en Monte Xaxán, Cenlle (Ourense) e Ribeira de Piquín (Lugo). As demostracións consistirán en prácticas como o uso de porcos celtas e cabras para a xestión forestal, e a observación do impacto de determinadas árbores, entre eles os de folla caduca como o castiñeiro e o carballo.
◼️ O espertar da conciencia ecolóxica en Galicia: conciliando progreso e conservación dos ecosistemas
Hoxe en día, unha nova onda de conciencia ecolóxica e amor pola terra está a prosperar en Galicia, buscando recuperar e preservar estes valiosos tesouros naturais. A través dos esforzos de conservación e reforestación, demostramos que é posible combinar o progreso coa conservación de ambos os ecosistemas.
Pero o seu futuro depende dun delicado equilibrio: contar coa nosa responsabilidade colectiva e a decisión de implementar métodos sostibles.
